تحقیق و نوآوری در ابتدا بیشتر به‌صورت پراکنده و غیرنهادینه توسط اشخاص بشکل ابداع و اختراع مطرح بوده است. کم کم با به‌وجود آمدن دانشگاه‌ها و تجمع دانشمندان به‌عنوان اساتید، پژوهش بتدریج در دانشگاه‌ها حالت نهادینه پیدا کرد و پس از آن نیز مراکز تحقیقاتی به‌تدریج شکل گرفتند. تبدیل نتایج تحقیقات به فناوری و محصول تجارتی ابتدا توسط صنایع بخش خصوصی مثل صنایع خودرو و صنایع شیمیایی آغاز گردید.
از نیمة دوم قرن بیستم کم کم این امر در دانشگاه‌های بزرگ مطرح گردید و همچنین ایدة دانشگاه کار آفرین جهت آماده نمودن دانشجویان برای شروع کسب و کار به‌وجود آمد. ایجاد اولین مراکز رشد و پارکهای فناوری در دانشگاه‌هایی مثل‌ام‌ای تی و استنفورد به حدود 40 سال قبل بر می‌گردد.
در حقیقت منطقة «سیلیکن ولی» در کالیفرنیا که عظیم‌ترین و پیشرفته‌ترین صنایع دانش بنیان آمریکا را در خود جای داده است از شرکت‌هایی تشکیل می‌شود که از مراکز رشد دانشگاه استنفورد به‌وجود آمده‌اند. در کشور ما ایدة مراکز کارآفرینی و مراکز رشد و همچنین پارکهای فناوری عمر کمتر از 10 سال دارد اخیراً سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها نیز اقدام به تأسیس مراکز کارآفرینی و مراکز رشد نموده‌اند. امید می‌رود که با توجه کافی به این مراکز بتدریج نتایج خوبی بدست آید. اگرچه یکی از لوازم موفقیت در این مراکز، حمایت از طرحهای دانش بنیان توسط دولت به‌صورت تسهیلات است.
تصویب طرح‌ها باید توسط مراجع صلاحیت دار و با روش علمی انجام شود. یکی از موانع پیشرفت شرکت‌های نوپا عدم اطلاع از دانش بازار یابی و نبود سرمایه‌گذاری ریسک پذیر است که باید مورد توجه قرار گیرد.
در کشورهای پیشرفته، صنعت به‌شدت بدنبال ایده‌های جدید در دانشگاه‌هاست و به‌همین جهت نمایندگانی از صنعت حتی رساله‌های کارشناسی ارشد و دکترای دفاع شده در دانشگاه‌ها را زیر نظر دارند تا از آنها برای محصولات و سرویس‌های جدید خود بهره برداری نمایند.
به‌علت دولتی بودن بخش عظیمی از صنعت ما، متأسفانه از این لحاظ به‌شدت دچار ضعف هستیم و حمایت صنعت دولتی ما نیز از پایان نامه‌ها بیشتر صوری و برای خالی نبودن عریضه است و باید دید چقدر از نتایج آنها بهره برداری می‌شود.
با توجه به برنامه‌های کشور در سند چشم‌انداز حمایت قوی از پژوهش یک امر الزامی است. متأسفانه در 5 سال گذشته از نظر بودجه‌های پژوهشی و توجه به تأمین تجهیزات در دانشگاه‌ها کمبودهای چشمگیری داشته‌ایم و رشد شاخص‌های پژوهشی کشور به‌رغم این کمبود ها نشان دهندة تلاش پژوهشگران کشور است که قابل تقدیر است.
خوشبختانه در سال‌جاری دولت جهت نوسازی تجهیزات دانشگاه‌ها کمر همت بسته است و اعلام نموده که دانشگاه‌ها پیشنهادهای خود را ارائه دهند که خبر بسیار مسرت بخشی است. همچنین از دانشگاه‌ها در خواست گردیده که پیشنهادهای طرحهای پژوهشی کلان و زیر بنائی خود را به معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور ارائه دهند، که این اقدام بسیار راهبردی و با ارزش است.
اما نکته مهم، اجرای صحیح این 2 اقدام اصولی توسط معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهور و رئیس بنیاد ملی نخبگان است. در مقابل انبوه پیشنهادات ارائه شده بایستی پتانسیل و قدرت علمی دانشگاه‌های ارائه کننده توسط تیم‌های صلاحیت دار و بی‌طرف به‌گونة علمی تعیین و سپس با طرح‌ها و پیشنهادات موافقت شود که خدای نکرده چون گذشته دستگاه‌های گران‌قیمت خریداری نشود و در دانشگاهی که متخصص مربوطه یافت نمی‌شود خاک بخورد.
بنده اطمینان دارم که اگر این پروژه بزرگ با دقت و سرعت کافی برای دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی اجرا شود شیب رشد شاخص‌های تحقیقات و فناوری کشور ما در دنیا به‌شدت بالا خواهد رفت و در آن‌صورت اهداف چشم‌انداز کاملاً تحقق خواهد یافت.
*رئیس دانشگاه صنعتی شریف
